Bilans dla niefinansistów cz.1

Wstęp

Punktem startu jest zrozumienie co przedstawia bilans. Najłatwiej to zrozumieć śledząc przykład ewidencji prostej spółki od początku jej powstania. Przyjmijmy zasadę, że będziemy w 2 kolumnach zapisywać:

• po lewej to co posiadamy
• po prawej skąd to mamy

Oczywiście aby ewidencja była prawdziwa to co posiadamy musi się równać temu skąd to mamy.

Przykład ewidencji

 
Punkt startu jest taki:
 

 
Gdy powstała spółka właściciele zadeklarowali, że wpłacą na rachunek bankowy spółki początkowy kapitał spółki 5000zł i tak zrobili
Zauważ, że zaczynają się pojawiać niezerowe pozycje po obydwu stronach zestawienia:
 

 
W kolejnym kroku spółka za 1000zł w gotówce kupiła towary
Zauważ, że tak naprawdę zamieniła gotówkę na materiały
 

 
W kolejnym kroku spółka sprzedała połowę tych towarów za 800zł, ale nie otrzymała jeszcze za nie zapłaty
Zauważ, że wydarzyły się 2 rzeczy:

• towary wydano i przestały być majątkiem spółki (obydwie strony zestawienia pomniejszyły się o 500zł)
• towary sprzedano (obydwie strony zestawienia powiększyły się o 800zł)

 
W kolejnym kroku spółka kupiła na fakturę (dla uproszczenia przyjmijmy bez VAT) maszynę za 10.000zł
Zauważ, że pojawił się kolejny składnik majątku (po lewej) w całości pokryty zobowiązaniem do dostawcy (po prawej)
 

 
W kolejnym kroku spółka podpisała umowę zlecenia z pracownikiem na 100zł za pomoc przy obsłudze handlu towarem (czyli de facto zobowiązała się, że wkrótce mu tyle zapłaci)
Zauważ, że po prawej pojawiło się nowe zobowiązanie i jednocześnie stało się ono kosztem pomniejszającym zysk:
 

 
W kolejnym kroku spółka zapłaciła z pieniędzy w banku 100zł pracownikowi
Zauważ, że stan konta bankowego zmniejszył się o 100zł i jednocześnie zniknęło zobowiązanie do pracownika
 

 
Oczywiście można ten przykład ciągnąć dalej dla kolejnych typów zdarzeń w spółce, ale już chyba widzisz pewne zależności:

• wszelkie zmiany pojawiają się zawsze w dwóch miejscach na raz: czasami zwiększają/zmniejszają i lewą i prawą stronę, a czasami są tylko po jednej ze stron zmniejszając jedną pozycję i zwiększając o tyle samą inną
• suma lewej strony zawsze równa się prawej stronie
• gdy pojawia się nowy charakter zdarzenia to może pojawić się nowy typ pozycji

Grupowanie

 
W takim zestawieniu w prawdziwej firmie ilość różnych typów pozycji jest duża (od kilkunastu do kilkudziesięciu pozycji) więc dla przejrzystości się je grupuje i to często na wielu poziomach grupowania. Wprowadźmy więc proste grupowanie gdzie:

• to co mamy (lewa strona) podzielimy ze względu na przewidywany okres używania / istnienia danej pozycji
• skąd to mamy (prawa strona) podzielimy ze względu na źródło finansowania: własne (czyli kapitał i wypracowany zysk) oraz obce (czyli zobowiązania – dostawcy, pracownicy, urzędy, itd.)

Od prostej ewidencji do bilansu

 
No to jak się ma powyższa ewidencja do bilansu ? Otóż ta ewidencja to właśnie bilans tylko, że uproszczony pod względem ilości pozycji (zawiera tylko te niezerowe) oraz uproszczony pod względem nazewnictwa (opis językiem potocznym a nie finansowym żargonem). Więc aby nabrał bardziej fachowego nazewnictwa zobacz jak wygląda dokładnie to samo ale stosując słownictwo finansowe:
 

Gdyby w kolejnym kroku dodać wszystkie pozycje zerowe zestawienia (nie występujące w tym przykładzie) z wszystkimi poziomami grupowania (czasami aż do 4-5 poziomów) to otrzymalibyśmy bilans w jednym z oficjalnym układów.

Uwagi końcowe

• Pamiętaj, że wartości, które widzimy w bilansie są wartościami na dany moment, zazwyczaj koniec roku lub miesiąca. Nie ma czegoś takiego jak „bilans za okres”. Jeżeli spotkasz się z takim określeniem to albo ktoś ma na myśli bilans na ostatni dzień tego okresu albo zestawienie dwóch bilansów na początek i na koniec danego okresu (patrz kolejny punkt).

 

• Można spotkać prezentację bilansu gdzie zarówno dla lewej jak i prawej strony wartości są pokazane w dwóch kolumnach (na początek i na koniec okresu). Ta forma jest najbardziej przydatna do analizy bo pozawala zobaczyć jak się zmieniały pozycje bilansu i to dopiero takiego podejście daje wartościowe informacje na temat tego co się zmieniło w badanym okresie. Szczegóły są w kolejnym artykule.

 

• Zauważyłeś być może, że pozycja „Zysk” jest specyficzna tzn. w powyższym przykładzie była prezentowana jako wyliczenie zapisów odpowiadających przychodom i kosztom. W tradycyjnym bilansie zobaczysz ją prezentowaną w zwiniętej postaci tak jak pozostałe pozycje, jednak jej wersja rozpisana na poszczególne podpozycje ma formę osobnego zestawienia nazywanego Rachunkiem Zysków i Strat. W nim są widoczne wszystkie elementy składające się na zysk (przychody i koszty) ale o tym już w kolejnym artykule.